Vì COVID-19, kinh tế Anh suy thoái lần đầu tiên sau 11 năm

Nền kinh tế bị thu nhỏ lại 20,4% so với ba tháng đầu năm. Chi tiêu của nhiều hộ gia đình giảm mạnh do các cửa hàng buộc phải đóng cửa, trong lúc các hoạt động sản xuất, xây dựng cũng giảm mạnh.

Tại sao suy thoái?

Việc này đẩy Anh lần đầu tiên rơi vào tình trạng suy thoái về mặt kỹ thuật, được định nghĩa là khi kinh tế trải qua hai quý liên tiếp đi xuống kể từ năm 2009. Có dấu hiệu nào cho thấy tình hình sẽ khá lên?

Cơ quan Thống kê Quốc gia (ONS) nói rằng kinh tế đã bật trở lại trong tháng 7, khi chính phủ nới lỏng các biện pháp phong tỏa. Kinh tế Anh tăng 8,7% trong tháng 6, sau khi đạt mức tăng 1,8% trong tháng 5.

Tuy nhiên, Phó giám đốc phụ trách phân tích số liệu thống kê kinh tế quốc gia Jonathan Athow, nói: “Dẫu vậy, tổng sản lượng quốc nội (GDP) trong tháng 6 vẫn thấp hơn hồi tháng 2, là thời điểm trước khi virus SARS CoV-2 tấn công”.

Ngành nào bị ảnh hưởng nặng nhất?

ONS nói rằng tình trạng suy sụp ra là do kết quả của việc đóng cửa đối với các cửa hàng, khách sạn, nhà hàng, trường học và nhiều garage sửa xe hơi. Mảng dịch vụ, vốn chiếm tới 4/5 nền kinh tế Anh, đã có mức suy giảm kỷ lục tính theo quý.

Việc đóng cửa nhà máy cũng khiến sản lượng xe hơi đạt mức thấp nhất kể từ năm 1954 tới nay. Mức suy giảm kinh tế cao nhất là trong tháng 4, lúc cao điểm áp dụng các biện pháp phong tỏa.

Sau lệnh giãn cách, phố xá London vắng vẻ

Các cửa hàng bán lẻ quần áo, sách vở và các mặt hàng không thiết yếu khác đã được mở cửa trở lại tại Anh vào ngày 15/6, còn hoạt động xây dựng cũng đã tăng mạnh sau khi suy giảm nghiêm trọng vào hai tháng trước đó.

Tuy vậy, Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak nói rằng tình trạng suy giảm kinh tế sẽ khiến có thêm nhiều người mất việc làm trong những tháng tới. Số liệu chính thức về công ăn việc làm, được công bố hôm thứ Ba 11/8, cho thấy lượng người đi làm giảm 220.000 trong thời gian từ tháng 4 – 6.

Đây là mức giảm trong quý cao nhất kể từ thời điểm tháng 5 và 7/2009, là lúc cuộc khủng hoảng tài chính rơi vào thời điểm trầm trọng nhất.

Kinh tế Anh là một trong những nền kinh tế phát triển suy giảm trầm trọng nhất, đã co lại 1/5 so với thời điểm cuối năm ngoái. Mức này không tồi tệ như mức giảm 22,7% của Tây Ban Nha, nhưng cao gấp đôi so với mức suy giảm tại Đức và Mỹ.

Ngân hàng Trung ương Anh ghi nhận rằng việc chi tiêu cho các hoạt động xã hội, chẳng hạn như đi ăn tiệm, đi xem hòa nhạc hay bóng đá, là nguồn thúc đẩy tăng trưởng tại Anh lớn hơn nhiều so với ở Mỹ hay các nước thuộc khối sử dụng đồng euro.

Kinh tế suy thoái mạnh đã được dự báo từ trước

Bộ trưởng Tài chính Sunak đã từng cảnh báo rằng Anh đối mặt rủi ro suy thoái kinh tế sâu sắc sau khi số liệu cho thấy kinh tế sụt giảm gần 6% trong tháng 3.

Anh hiện có số ca tử vong vì COVID-19 cao thứ hai thế giới. Việc phong tỏa được áp dụng ở Anh từ 23/3, nghĩa là chỉ mới một tuần trong quý I bị ảnh hưởng. Nhưng nó đã đủ để trong 3 tháng đầu năm 2020, GDP giảm 2% so với quý IV/2019. Đây là con số tệ nhất từ khi xảy ra khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Trong bốn quý gần đây nhất, kinh tế Anh đã không tăng trưởng trong ba quý. Bộ trưởng Tài chính Sunak đã từng nói: “Quý đầu tệ vậy trong khi chỉ dựa vào vài ngày của ảnh hưởng virus SARS CoV-2 từ tháng 3, nên rất có thể Anh đang đối mặt suy thoái lớn”.

Tại Anh, các biện pháp phong tỏa đang bắt đầu được dỡ từ từ. Một số nhân viên không làm việc được ở nhà thì được khuyến khích đi làm. Chính phủ nói các ngành sản xuất, xây dựng và sản xuất thực phẩm nên mở cửa. Những công ty môi giới mua bán bất động sản cũng được tái mở cửa để khách hàng có thể đi xem nhà.

Trường học ở Anh vẫn đóng cửa vì dịch COVID-19

Giới trẻ thu nhập thấp bị ảnh hưởng nặng khi xảy ra suy thoái

Theo thống kê của ONS, giới trẻ thu nhập thấp có lẽ là thành phần sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong tình trạng phong tỏa khắp nơi. Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Tài chính của Anh (IFS) cho rằng, nạn nhân bị ảnh hưởng của các hiệu ứng kinh tế của “cơn bão” dịch COVID-19 có “sự tập trung đáng chú ý” của người lao động dưới 25 tuổi, phụ nữ và những người được trả lương thấp nhất trong xã hội.

Điều này gây ra “những lo lắng nghiêm trọng về ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng đối với giới trẻ và đặc biệt là sự bất bình đẳng xã hội” – Xiaowei Xu, một nhà kinh tế của IFS, nói – “Để đối phó, trong ngắn hạn, nhiều người có thể sẽ dựa vào sự trợ giúp của cha mẹ hoặc các thành viên khác trong gia đình”.

Nghiên cứu được đưa ra khi niềm tin của Anh vào nền kinh tế đã giảm xuống mức thấp nhất trong 12 năm khi cuộc khủng hoảng COVID-19 rút cạn niềm tin của người tiêu dùng.

Lần cuối sự suy giảm như vậy xảy ra là trong thời kỳ suy thoái kinh tế năm 2008. Thước đo niềm tin tiêu dùng của công ty nghiên cứu thị trường GfK giảm xuống đến -34, giảm 25 điểm so với chỉ hai tuần trước đó. Chỉ số này cho thấy doanh số bán những nhu yếu phẩm kỷ lục không đủ để chống lại triển vọng “ảm đạm” cho ngành bán lẻ.

GfK có cuộc thăm dò ý kiến vào giữa và cuối tháng 3, hỏi xem họ tự tin như thế nào về một số lĩnh vực như tài chính cá nhân và tình hình kinh tế chung. Dữ liệu cho thấy nhiều người hiện đang dự đoán tình hình tài chính cá nhân và hộ gia đình của họ sẽ xấu đi trong 12 tháng tới.

”Sự tin tưởng vào tình hình tài chính cá nhân và nền kinh tế nói chung bị giảm sút của chúng ta phản ánh mối quan tâm mới của nhiều người trên khắp nước Anh” – Joe Staton, Giám đốc chiến lược khách hàng của GfK, nói.

Một số công ty Anh hoạt động trở lại sau phong tỏa

Được biết, nhiều siêu thị tại Anh đã có một tháng doanh thu tốt nhất trong lịch sử khi người tiêu dùng đổ xô đi mua đồ dự trữ trước khi bị phong tỏa. Nhà cung cấp dữ liệu thị trường Kantar tiết lộ tuần trước rằng, doanh số chung đã tăng 20,6% trong tháng 3, rằng hộ gia đình trung bình đã chi khoảng 78 USD nhiều hơn so với bình thường trong giai đoạn này.

Tuy nhiên, ông Joe Staton cảnh báo dữ liệu mới nhất cho thấy người tiêu dùng đang dự tính không mua những sản phẩm và dịch vụ không cần thiết trong thời kỳ bất ổn kinh tế hiện nay. Ông cho rằng điều này có thể gây ra thảm họa cho nhiều chuỗi cửa hàng đang chịu áp lực do việc đóng cửa.

Bộ Lao động và Lương hưu Anh cho biết một số lượng người cao kỷ lục đã nộp đơn xin trợ cấp sinh hoạt cho người có thu nhập thấp trong hai tuần qua do hậu quả của đại dịch COVID-19. Theo họ, 950.000 đơn xin làm việc được nộp từ ngày 16/3, khi mọi người được khuyên nên làm việc tại nhà, đến cuối tháng. Thường thì số đơn ở vào khoảng 100,000 cho mỗi hai tuần.

Trong khi đó, hàng ngàn người đang kêu gọi chính phủ đóng lỗ hổng trong kế hoạch giúp đỡ công nhân trong “cơn bão” dịch COVID-19. Bộ trưởng Sunak tuyên bố sẽ giúp các công ty trả lương cho nhân viên – nhưng chỉ giúp cho những người vẫn còn làm việc vào ngày 28/2.

* *

Tuy dữ liệu gần đây cho thấy việc phục hồi đang diễn ra, nhưng Ngân hàng Trung ương Anh không hy vọng là nền kinh tế sẽ trở lại được quy mô như thời điểm trước đại dịch cho tới sớm nhất là vào cuối năm sau. Cơ quan Quản lý Ngân sách (the Office for Budget Responsibility) chịu trách nhiệm dự báo chính thức của chính phủ, cho rằng việc phục hồi thậm chí còn cần mất nhiều thời gian hơn nữa.

Anh Dũng

(Theo BBC News- Ảnh: Getty)