Doanh nghiệp gỗ trong nước đang chú trọng nhiều đến chất lượng và nguồn gốc gỗ hợp pháp để nâng cao vị thế xuất khẩu.
Vươn lên vị trí thứ hai toàn cầu
Theo thông tin từ Hội Thủ công Mỹ nghệ và Chế biến gỗ (Hawa), nếu ngành gỗ giữ vững tốc độ phát triển và tận dụng tốt thời cơ từ thị trường toàn cầu, Việt Nam có thể vươn lên ngôi vị thứ 2 trong bảng xếp hạng toàn cầu về giá trị xuất khẩu đồ nội thất năm 2020, vượt qua Đức, Ba Lan và Ý.
Kỳ vọng này càng lớn khi Hiệp định EVFTA được ký kết, Việt Nam sẽ tiếp cận và hưởng ưu đãi nhiều hơn với thị trường EU. Với việc các dòng thuế được hạ xuống, và thuế một số mặt hàng có thể giảm về 0% theo lộ trình sẽ tạo thuận lợi cho những doanh nghiệp xuất khẩu.
Ông Lê Trần Anh Tú, Giám đốc Công ty Gỗ Ledecor, phấn khởi chia sẻ, trước đây khi xuất khẩu qua châu Âu những mặt hàng gỗ phải chịu thuế cao. Nay dòng thuế giảm sẽ giúp mặt hàng này có sức cạnh tranh hơn so với thời điểm chưa có EVFTA.
Hiện tại, châu Âu vẫn là thị trường nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ lớn thứ 5 của Việt Nam. Nay với những cam kết mà đôi bên đạt được trong EVFTA, gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam sẽ rộng đường hơn khi vào EU.
Ngoài thuế, EVFTA vẫn còn những điều khoản khác. Ví dụ như EVFTA quy định rất nhiều về thể chế, các vấn đề về điều kiện lao động, môi trường. Khi tham gia vào hiệp định này các doanh nghiệp phải có những thay đổi nhất định. Và cái thay đổi đó có lợi về mặt dài hạn khi môi trường sản xuất, điều kiện sản xuất được chú trọng hơn thì sẽ có lợi về lâu về dài.
Ông Điền Quang Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ Bình Dương (BIFA), cho biết hiện tại sản phẩm đồ gỗ của Việt Nam đã có mặt ở thị trường 120 quốc gia và vùng lãnh thổ, với khoảng 4.700 doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, chế biến đồ gỗ. Nhiều doanh nghiệp có nguồn vốn lớn, năng lực quản trị, ứng dụng khoa học công nghệ mới, nên bước đầu đã phát triển ngành công nghiệp phụ trợ cho ngành công nghiệp sản xuất, chế biến gỗ.
Ông Hiệp nhấn mạnh, sự phát triển của ngành gỗ hiện nay không chỉ nhờ tác động bên ngoài. Bởi theo ông, hiện nay Việt Nam đã tự chủ được 80% nguồn nguyên liệu gỗ để sản xuất. Đồng thời cũng sử dụng nguồn nguyên liệu rừng trồng với 2 loại cây chủ yếu là tràm và cao su để tạo ra các sản phẩm giá trị cao đáp ứng được yêu cầu xuất xứ hợp pháp của các thị trường nhập khẩu.
Thêm một thuận lợi cho ngành gỗ trong cuộc đua thăng hạng là cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung vẫn đang ngày càng căng thẳng, trong một động thái trả đũa Mỹ đã nâng mức thuế từ 20-25% đối với các mặt hàng nông, lâm, thủy sản nhập khẩu từ Trung Quốc. Mỹ lại là thị trường xuất khẩu hàng đầu của ngành gỗ Việt Nam. Vì thế trong bối cảnh đó, doanh nghiệp trong nước càng đầu tư mạnh tay để chiếm được thị phần hàng đầu thế giới này khi mà Trung Quốc dần đánh mất vị thế.
Nguyên liệu vẫn là bài toán khó
Hiện tại có khoảng 4.500 doanh nghiệp kinh doanh, chế biến gỗ và lâm sản, trong đó có đến 93% là có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, không tập trung.
Trong khi đó, nguồn gỗ từ rừng trồng trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu. Do vậy, khối lượng gỗ nhập khẩu hàng năm rất lớn. Lựa chọn thị trường nhập khẩu gỗ để bảo đảm 100% là gỗ sạch, đáp ứng đúng tiêu chuẩn mà EVFTA mang lại là điều không hề dễ dàng. Đây là mối lo ngại chung của hầu hết doanh nghiệp sản xuất gỗ trong nước.
Việt Nam hiện có 2 nguồn nhập khẩu gỗ chủ yếu Đầu tiên là những nước có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng như châu Âu hay Mỹ, kế đến là nhập từ những nước tạm gọi là khai thác rừng trồng và những nơi này nguồn gốc xuất xứ gỗ không rõ ràng. Phần còn lại là nguyên liệu từ rừng trồng trong nước. Hiện tại việc chứng minh truy xuất nguồn gốc gỗ thứ 2 và thứ 3 là vô cùng khó khăn. Với loại gỗ rừng trồng, mặc dù mọi người mặc định nó là gỗ có nguồn gốc nhưng việc chứng minh lại không rõ ràng.
Ông Trần Quốc Mạnh, Chủ Tịch HĐQT CTCP Phát triển SX – TM Sài Gòn (SADACO) trăn trở: “Ngay tại Việt Nam, việc chứng minh đó là gỗ có nguồn gốc cũng mơ hồ, tôi cũng không hiểu rõ thế nào là gỗ có nguồn gốc xuất xứ. Khi xuất đi thì việc chứng minh cho đối tác cũng gặp nhiều khó khăn. Việc xác định nguồn gốc nguyên liệu gỗ mua từ các nước là cực kỳ khó khăn. Nếu nhập từ một số nước phát triển như Đức, Pháp hay Mỹ… thì chuẩn rồi. Nhưng gỗ từ một số nước khác thì khó hơn nhiều”.
Ngoài khó khăn về việc chứng minh truy xuất nguồn gốc sản phẩm, ngay nội tại ngành gỗ cũng có nhiều vấn đề cần giải quyết triệt để. Nổi bật trong đó là tính cạnh tranh sản xuất tại Việt Nam tăng cao do các doanh nghiệp FDI tham gia thị trường Việt Nam ngày càng nhiều. Những doanh nghiệp FDI năng động trong công tác bán hàng và chăm sóc khách hàng.
“Vì thế chúng ta vừa phải cạnh tranh với nhau, vừa phải cạnh tranh với các nước như Malaysia, Thái Lan, Trung Quốc và Ấn Độ” – ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch Hội Thủ công mỹ nghệ và chế biến gỗ TP.HCM, cho biết.
Kim Ngọc
Nên đọc
